Ana Üretim Planlaması (MPS)
MPS, belli bir planlama ufku içinde satılacak veya üretilecek tüm malzemelerin hangi tarihte ve ne miktarda temin edileceğini gösteren çizelgedir. MRP ve MRP II sistemlerinin girdisidir. Çizelge mamuller veya satılan malzemeler için oluşturulabilir. Bağımsız talebin girildiği bölümdür. Bir isletmenin Ana üretim planı (MPS) mevcut stok seviyelerine ve talep tahminlerine dayalı olarak her bir nihai ürün iç “ne zaman” ve ne kadar” üretim yapılması gerektiğini belirler. MPS çıktısı, kullanılan planlama ufku (planning horizon) içerisinde yer alan zaman birimleri (genellikle hafta) üzerinden gereken üretim miktarlarını verir.
Malzeme Gereksinim Planı (MRP), MPS tarafından beslenir. MRP sistemi ürün ağacı bilgilerini, stok bilgilerini ve standart üretim zamanı bilgilerini kullanarak, siparişlerin karşılanabilmesi için gerekli is emirlerini ve satın alma emirlerini oluşturur.
MPS sistemi içerisinde iki farklı, önemli kavram yer almaktadır; çizelgeleme ve planlama kavramları. Çizelgeleme; üretim planının karşılanabilmesi, siparişlerin söz verilen teslimat tarihlerine yetişebilmesi için, islerin hangi kaynaklar tarafından hangi sırayla yapılması gerektiğinin belirlenmesidir. Bu kaynaklar, makineler, isçiler, malzemeler veya üretim sistemine kısıt oluşturan her şey olabilir. Çizelgeleme her kaynak için is sırasını ve tahmini başlangıç ve bitiş tarihlerini belirler.
Planlama; hangi üründen hangi tarihler içerisinde ne kadar üretmeniz gerektiğini elde edersiniz, yani ne yapacağınızı belirlemiş olursunuz. İki kavram arasındaki ilişkiyi ise; mevcut sisteminizin is yüküne, kaynaklarınızın kapasitesi ve stok durumunuza göre nasıl yapacağınız, hangi operasyonu hangi kaynağa atayacağınız, operasyonları hangi sırada gerçekleştireceğiniz ise çizelgelemeye girer, seklinde açıklayabiliriz.
MRP/ERP yazılımları da, yani “planlama” yazılımları da, çizelge tablosu (Gantt Seması) oluştururlar. Bu yazılımların Gantt seması oluştururken ıskaladığı nokta ise “kaynakların durumunu” göz önüne almamaktır. Bir başka deyişle, makinalarınızın ya da operatörlerinizin ne durumda olduğuna bakmadan, is olması durumunda kaynağın uygun olduğu varsayımına dayanarak çizelgeleme yapar. Oysa kaynak kısıtının olmadığı, sonsuz kaynağa sahip hiçbir işletme yoktur.
Çizelgeleme en basit anlamda bir sıralama problemi gibi gözükse de, çizelgeleme problemlerinin ardında sıralama probleminin çok ötesinde sistem verimliliğini artırıcı amaç fonksiyonları vardır. Genel olarak, çizelgeleme yapılırken 3 temel amaç göz önünde bulundurulur. Bunlardan ilki, teslimat tarihleridir. Hedeflenen amaç çizelge oluşturulduktan sonra sistemde hiç geç kalmış işin bulunmamasıdır. İkinci hedef ise, bir isin üretim sistemi içerisinde harcadığı süreyi en aza indirmektir. Üçüncü temel amaç ise, kaynak kullanımının en üst düzeye çıkarılmasıdır. Bu üç temel amaç birbiriyle çelişebilir. Örnek olarak, teslimat tarihlerini karşılayabilmek için kapasite artırımına gitmenin kaynak kullanım yüzdelerini azaltacağı verilebilir. Bir sıralama probleminin ötesinde üretim sisteminin ihtiyacı göz önüne alınarak belirlenen performans kriterlerine göre oluşturulan iyi bir çizelgeleme sistemi ile pek çok şirket, ara stok ve envanter seviyelerinde düşüşleri, verimlilikte ve teslimat performanslarında artısı başarmıştır.
Çizelgeleme, üretim planlama ve kontrol sisteminin, fabrikaya yansıyan ana yüzüdür. Bir sonlu kapasite çizelgeleme yazılımı ile fabrikada üretimin o anki durumu hakkında bilgiye sahip olduğunuzdan ani siparişlere daha hızlı cevap verebilirsiniz. Potansiyel siparişler için test yüklemeleri yaparak , teslimatlar için daha gerçekçi tarihler belirleyebilirsiniz. Fazla mesai çalışmanın üretim kapasitesi üzerindeki etkisini gerçek uygulamaya geçmeden test edebilirsiniz. İyi bir çizelgeleme sistemi ile daha gerçekçi is sıralamaları, parti büyüklüklerinde azalma ve daha kısa üretim zamanlarına ulaşmayı başarabilirsiniz.
Üretim planlama ve kontrol sisteminin, planlama kısmı ne kadar iyi çalışırsa çalışsın, üretimin fabrikaya yansıyan bölümünde gerçekçi sıralamaları yakalayamıyor ve üretim sisteminin anlık durumu hakkında yeterli bilgi alamıyorsanız, verimliliği artırmaya giden yolda atmanız gereken adım iyi bir çizelgeleme sistemi edinmektir.
MPS in Amacı;
Belli bir müsteri memnuniyet seviyesine ulasmak. Bu mamul stok sevilerini belli bir seviyede tutarak ve müsteriye verilen teslimat tarihlerine uyarak sağlanır. Malzeme, isçilik ve makinelerin en iyi sekilde kullanılmasını sağlamak
Malzemeye yatırımı istenen seviyede tutmak
Planlama için gerekli satış tahminleri pazarlama, diğer bilgiler satış tarafından oluşturulur. Genellikle, yakın dönemlere ait rakamlar satış tahminlerine dayanır. Üretim planı tahmine dayalı olduğu için hesaplamalar periyodik olarak tekrarlanarak planların güvenilirliği en üst düzeyde tutulmaya çalışılır. Satış ve pazarlama her dönem bekleyen siparişleri ve tahmin rakamlarını günceller. Zaman ilerledikçe planlama ufku da ileriye doğru uzatılabilir. MPS de geçmiş dönemler silinip, daha ileri dönemlere ait tahminler eklenir. Bu periyodik olarak tekrarlanması gereken çok önemli bir işlevdir.
Ayrıca, MPS müşterilerine teslimat tarihi bildirme olanağı sağlar. Bir siparişi karşılamak üzere ayrılmamış olan miktarlar, müşteriye sipariş sırasında söz verilebilir ve müşteriye teslimatlar doğru olarak planlanabilir.
