Tedarik Zinciri Yönetiminde Dağıtım Sistemi
Tedarik Zinciri Yönetiminde Dağıtım Sistemi
Tedarik zinciri sisteminin amacı hammadde ve ürünlerin en ekonomik ve etkin şekilde gerekli yere ulaşmasının sağlanmasıdır. Dağıtım sisteminin görevi ise tedarik noktasından alınan ürünlerin işletmeye getirilmesi ile ürünlerin depo yada müşteriye ulaştırılmasıdır. Dağıtım sistemine verilmesi gereken önemin sebepleri aşağıdadır.
Daha yoğun rekabet. Günümüzde artan rekabetle birlikte ortamında işletmeler ürünlerini müşteriye satabilmek için yoğun mücadele vermektedirler. Kötü yönetilen bir dağıtım sistemi müşterilerin ihtiyaç duydukları ürünleri hızlı ve isteğe uygun durumda almalarına engel olacaktır. Bunun yanında yeterli maliyet avantajının sağlanamaması neticesinde müşterilere uygun ürünleri istedikleri fiyata verememekte ve müşteri kaybına uğramaktadırlar. Bu yüzden işletmeler özellikle maliyet ve müşteri tatmini açısından dağıtım planlamasına daha fazla önem verilmelidirler.
Ölçek ekonomisi. Doğru bir dağıtım stratejisi ve uygun konum planlaması neticesinde dağıtım kanallarından optimum şekilde yararlanabilmektedir. Bu sayede hem kaynaklar verimli kullanılabilir hem de ölçek ekonomisinden yararlanarak dolaylı yoldan maliyet avantajı sağlanabilir. Böylece işletmeler daha düşük maliyetlerden yararlanarak daha düşük fiyat verebilmekte ve işletmelerin rakipleriyle olan mücadele gücü artmaktadır
Dağıtım planlamasında dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biride dağıtım araçlarının yada aracının tespitidir. Bu seçimin doğruluğu, dağıtım kanallarının dolayısıyla tedarik zinciri sisteminin verimliliğini direkt olarak etkilemektedir. Temel olarak servis seçiminde dikkat edilmesi gereken nitelikler şunlardır;
Maliyet : Taşıma sisteminin maliyeti bir ürünün, hammaddenin yada yarı mamülün bulunduğu noktada taşıma için hazırlanmasını, araç tarafından bir noktadan diğer noktaya gitmesi için benzin, elektrik, su gibi giderlere yapılan harcamaları, bu araçların amortisman paylarını ve aracın ulaştığı noktadan üretime yada kullanıma hazır hale getirilmesi için yapılan maliyetleri kapsamaktadır. Tablo 2.1 ‘de taşıma sistemlerinin ton başına yaklaşık maliyetleri gösterilmiştir. Bu tabloya göre en yüksek taşıma maliyeti havayolu vasıtasıyla olurken en düşük taşıma maliyetleri suyolu ve borular vasıtasıyla taşımada elde edilmektedir.
UIaşım süresi: Taşıma alanında işletmelerin taşıma şeklini seçmesi sırasında taşınması yapılacak olan ürünün gitmesi gereken yere ulaşma süresi ve bu süredeki olası sapmalardır. Bu değişkenlik hiçbir işletmede istenmemesine karşın özellikle günümüzde çok yaygın olarak uygulanan TZU (Tam Zamanında Üretim) felsefesi ile de bağdaşmamaktadır. Taşıma süresi de taşınan ürünün niteliğine göre değişmektedir. Örneğin değer/ağırlık oranının düşük olduğu ve ulaşım süresinin ürünün zarar görmesi açısından önemli olmadığı kömür naklinde demiryolu taşımacılığı kullanmak uygunken, taşıma süresinin çok önemli olduğu taze sebze taşımacılığında karayolu kullanmak daha uygun olmaktadır. Bu yüzden ulaşım süresi ve sapmasına servis seçiminde oldukça önem verilmektedir.
Kaybolma ve hasarlanma oranı : Maliyet ve taşıma süresi ile değişkenliğinin dışında taşıma sisteminin seçiminde dikkat edilmesi gereken bir diğer konuda ürünlerin kaybolma yada hasar görme ihtimalidir . Çünkü gerek 4PL firmaları gerekse de işletmeler dağıtmakta yada tedarik etmekle yükümlü oldukları ürünlerin müşterinin istediği durumda olmalarını sağlamak zorundadırlar. Bu yüzden firmalar özellikle değerli ve hasar görmeye elverişli ürünlerini naklinde kara ve havayolu taşımacılığını tercih ederken, örneğin kömür gibi birim değeri düşük ve hasar görmesinin önemli olmadığı düşük alanlarda demiryolu ve denizyolu taşımacılığı gibi sistemler kullanılmaktadır.
Esneklik : Bir taşıma sisteminin oluşturulması sırasında dikkat edilmesi gereken bir diğer konuda dağıtım sisteminin kurulacağı alandaki müşteri yada tedarikçilerin zamanla değişme ihtimali ve sistemin bu değişikliklere göre değişme yeteneğidir. Örneğin çerez türü gıda maddesi üreten bir firmanın ürünlerinin dağıtımı için, bir demiryolu kurması yada mevcut olanlardan yararlanması kapasite kullanımı ve ürünlerin mağazalara dağıtılması yüzünden verimli değişken, bir demir madeninin çelik fabrikasına uzun vadeli sözleşme neticesinde demiryolu kurması verimli olabilmektedir. Bu yüzden işletmeler eğer çok hacimli ürünleri değişmeyen ve uzun vadeli noktalardan yada noktalara dağıtımını gerçekleştireceklerse demiryolu yada boruyolu ile nakli gibi yüksek yatırım gerektiren fakat oldukça verimli ve değişken maliyetleri düşük alternatifleri kullanabilirler. Sonuç olarak taşıma şeklinin seçiminde dikkat edilmesi gereken tek konu dağıtılan ürünün niteliği olmamaktadır. Verimli bir sistem için maliyet, hız, hasar oranı ve esneklik özellikleri de göz önüne alınmalıdır.
